چگونه یک طرح کسب و کار خوب بنویسیم؟

برنامه ریزی و طراحی کسب و کار

در دنیای امروزی دیگر نمی‌توان امیدوار بود که مانند گذشته کسب و کار خود را شروع و گسترش دهیم. شما در هر سطحی که باشید، اولین چیزی که به شما توصیه می‌شود، یافتن ایده‌های خوب کسب و کار است. همیشه به دنبال ایده های جذاب باشید. بعد از پیدا کردن ایده مطلوب، یک برنامه ریزی و طراحی کسب و کار دقیق و منسجم می‌تواند ما و شما را در موفقیت کسب و کار جدید کمک کند. بدون شک با راه‌اندازی کسب و کار، تجزیه و تحلیل و ارزیابی درست و مدیریت مطلوب در بهره‌گیری از فرصت‌ها و منابع و امکانات موجود در استمرار این موفقیت گره‌گش خواهد بود.
باید در نظر داشت، شروع کسب و کار یکی از جالب‌ترین عملکردهایی است که یک فرد می‌تواند داشته باشد. بطور متوسط بیش از ده میلیون نفر، هر ساله کسب و کاری را آغاز می‌کنند و در نتیجه بیش از سه میلیون کسب و کار کوچک هر ساله ایجاد می‌شود. نکته قابل توجه این است که چه تعداد از این کسب و کارها می‌توانند در رسیدن به هدف موفق باشند.
علی‌رغم اینکه تغییرات و تحولات محیطی موجب ایجاد فرصت‌های جدید را فراهم می‌سازد و خلق یک فرصت برای کسب و کار و کارآفرینی مزایای متعددی دارد اما رقابت در این حیطه نیز بسیار است. درک ابعاد این رقابت و طرح کسب و کار دقیق و کارا، می‌تواند منجر به شروع یک کسب و کار نوفق شود.

ایده برای طراحی کسب و کار

ایده‌ها ممکن است مربوط به محصولات و یا خدماتی باشند که می‌خواهید تولید کنید یا آن‌ها را بفروشید.
تولید ایده یک فرآیند نوآور و خلاقانه و زمان‌بر است. نه فقط در مراحل آغازین، بلکه در تمام زندگی یک کسب و کار لازم است که همواره در مورد پتانسیل‌های نوآوری شده، تغییرات کالا و امکانات محصولات و خدمات جدید آگاه باشید و همواره محیط را برای راه‌هایی برای بهبود کالا یا خدماتتان ارزیابی کنید.

مطالعه بیشتر: چاپ لیبل

منابع بدست آوردن ایده‌های جدید

۱. مصرف کنندگان
۲. شرکت‌های موجود (رقبا)
۳. شبکه‌های توزیع
۴. دولت
۵. تحقیق و توسعه
۶. کارمندان
۷. مدیران و مالکان شرکت

ایده چیست؟

ایده (طرح یا انگاره) در واقع یک طرح ذهنی است. شاید بتوان ایده دادن را اولین گام برای حل یک مشکل یا برآوره کردن یک نیاز دانست. به عبارت دیگر، ایده ساده‌ترین راه‌حلی است که انسان در برابر یک مساله یا نیاز به آن فکر می‌کند، هرچند می‌توان یک ایده را گسترش داد و پیچیده کرد. منظور از ایده، تفکری است که به رشته تحریر درآمده و به سوالات زیر پاسخ دهد:
۱. چه کنیم؟
۲. چرا؟
۳. چگونه؟
۴. برای چه کسی؟
۵. با چه پیش‌نیازی؟

چگونه یک ایده طراحی کنیم؟

ایده‌ها را باید جمع‌بندی، نتیجه‌گیری و یا تعمیم داد به‌گونه‌ای که بر پایه علم، آگاهی عمومی، مبانی فلسفی و پیش‌فرض‌های عرفی قابل تعبیر باشند. علاوه بر این، در تعاریف، ایده‌‌ها را به شکلی دسته‌بندی و تعبیر می‌کنند که شامل ویژگی‌های زیر باشند:
۱. خلاقانه
۲. نوآورانه
۳. مبتنی بر حل مساله

• خرید و فروش الکترونیکی چیست؟

تعاریف معیارهای خلاق بودن ایده برای طرح ریزی کسب و کار

۱. ساده باشد یعنی به‌ آسانی قابل فهم باشد و موضوع واحدی را در ذهن تداعی کند.
۲. زیرکانه باشد یعنی با درایت، راه‌حلی را برای رفع مشکل ارایه دهد.
۳. به خوبی ترسیم و ارایه شده باشد یعنی روابط منطقی میان اجزا و ماهیت ایده را ماهرانه ترسیم کرده و به نمایش بگذارد.
۴. آشنا و مانوس باشد یعنی دور از ذهن نبوده و مخاطب از قبل با مفاهیم آن در ارتباط باشد.
۵. قوی و رسا باشد یعنی دارای مفاهیم عمیق بوده و راهکارهای قاطع برای چالش موجود ارایه دهد.
۶. بتوان آن را در چند زمینه به‌کار گرفت یعنی قابل استفاده در زمینه‌های مختلف باشد. به عبارتی برای یک کاربرد خاص طراحی نشده باشد.
۷. تازه و اصیل باشد یعنی قبلا توسط دیگران ارایه نشده و دارای تازگی و اصالت باشد. به‌عبارتی بازسازی شده نباشد بلکه خلق شده باشد.
۸. انعطاف‌پذیر و قابل تغییر باشد یعنی بتوان با اندکی تغییرات به سادگی از آن در شرایط جدید استفاده کرد.
۹. به‌توان آن را به چالش کشید یعنی ایجاد کننده حس رقابت برای ارایه راه‌حلی قوی و بهتر باشد.

تفکر خلاق

تفکر اخلاق تفکری است که در آن ابتکار، کشف و نوآوری وجود دارد. به عبارت دیگر فرآیند دستیابی به ایده را می‌توان تفکر خلاق نامید که بخشی از کل فرآیند خلاقیت است.
برای آشنایی بیشتر با مبانی مفهومی و نظری ایده و نیز چگونگی طراحی یک ایده، بهتر است که با تفکر انتقادی و تفکر خلاق بیشتر آشنا شویم.

تفکر انتقادی

به تفکری انتقادی می‌گوییم که بر اساس سنجش و ارزیابی دقیق از اتفاقات و مشاهدات پیش رود و با در نظر گرفتن همه عوامل مربوط و شیوه درست و منطقی به نتایجی برسیم که قابل لمس باشند که ممکن است افراد زیادی بتوانند به همان نتایح برسند.

تفکر خلاق

به تفکری خلاق می‌گوییم که ابتکار، کشف و نوآوری در آن وجود دارد. یعنی با این تفکر می‌توانیم این ویژگی‌ها را انجام دهیم. خلاقیت، خلق کردن و یا به‌وجود آوردن توعی فرآیند ذهنی است که مسوولیت تولید ایده‌ها و مفاهیم جدید و یا ارتباط بین این ایده‌ها و مفاهیم را به عهده دارد.
از نظر علمیو به‌وجود آمدن تفکر خلاق بیشتر به اصالت تناسب موضوع اشاره دارد. به بیانی دیگر: «خلاقیت بیشتر به معنی به‌وجود آوردن ایده‌ها و چیزهای جدید و یا ابتکار در موضوع‌هایی است که متخصصان به عنوان یک روش علمی، هنری، اجتماعی و فن‌آوری پذیر از آن یاد می‌کنند.

طرح ریزی کسب و کار

طرح کسب و کار یا طرح تجاری  Business Plan که در برخی مقالات BP هم گفته می‌شود، سند و یا نوشته‌ای است که با توصیف تمامی عناصر درونی و بیرونی مربوطه که در ابتدای فعالیت تجاری مطرح شده، توسط کارآفرین تهیه می‌شود و مجموعه‌ای است از برنامه‌‌های کاربردی مانند برنامه های بازاریابی، بازاریابی دیجیتال، امور مالی، فرآیندهای تولید، مدیریت منابع انسانی که موجب تنظیم و تلفیق راهبردهاو تصمیمات و عملکرد بهتر شرکت می‌گردد.
طرح تجاری را می‌توان به نقشه‌ای تشبیه کرد که بر اساس آن می‌توان به مقصد مورد نظر سفر کرد و با توجه به آن مسیر حرکت، زمان آن، اقدامات لازم قبل از عزیمت، عوامل تاثیرگذار بر زمان و مسیر حرکت و جنبه‌های مختلف را در نظر گرفت.
گرچه اکثر این عوامل بیرونی در مدیریت و تحت کنترل ما نیست اما نادیده گرفتن این عوامل در مسیر و در هر برهه زمانی غیرممکن است مانند قوانین جدید، رقابت، تغییرات اجتماعی، فن‌آوری‌های جدید و نیازهای مشتری.

هدف طرح ریزی کسب و کار

وجود یک طرح کسب و کار رسمی، صرف نظر از اندازه کسب و کار آن، به همان اندازه‌ای که برای راه‌اندازی مهم استو برای یک کسب و کار برقرار (محرز) نیز مهم است.
طرح کسب و کار، چهار عمل اصلی را به صورت زیر انجام می‌دهد:
الف) به مدیر یا کارآفرین کمک می‌کند که جوانب و پیشرفت پروژه یا کسب و کار را مشخص، متمرکز و بررسی کند.
ب) یک چهارچوب منطقی و حساب شده ایجاد می‌کند تا در آن یک حرفه بتواند توسعه یابد و تدابیر مربوط به آن حرفه را در چند سال آینده دنبال کند.
ج) به‌عنوان ماخذ و مبنایی برای مذاکره با اشخاص ثالث مانند سهامداران، دفاتر نمایندگی، بانک‌ها، سرمایه‌گذاران و … به‌کار می‌رود.
د) معیاری را برای سنجش وضعیت واقعی کسب و کار در برابر آنچه که باید باشد، ارایه می‌دهد.

یک طرح ریزی کسب و کار خوب چه ویژگی‌ها و قابلیت‌هایی را باید داشته باشد

نکته مهمی که باید همواره در نوشتن طرح کسب و کار مدنظر داشت این است که برای افراد مختلف، طرح کسب و کارهای مختلف نوشته می‌شود زیرا هر مخاطبی به یک‌سری اطلاعات عمومی و اختصاصی در مورد طرح نیاز دارد. اما به‌طور کلی هر طرح می‌بایست از یک‌سری ویژگی‌ها برخوردار باشد. از این رو در زمان تهیه طرح کسب و کار، موارد زیر باید مورد تاکید قرار گیرند:
۱. خلاصه مدیریت
شامل ماموریت، اهداف و موفقیت‌های کلیدی شرکت یا سازمان می‌باشد.
۲. تشریح شرکت یا تعریف سازمان
شامل تعریف شخصیت حقوقی شرکت، نام شرکت، تاریخچه شرکت، نوع شرکت (مسوولیت محدود، سهامی خاص، تعاونی و …)، اطلاعات مهم منابع مالی، محل شرکت و چشم‌انداز شرکت که وضعیت و موقعیت شرکت را در محیط آینده تعریف می‌کند.
۳. خدمات و محصولات
شامل معرفی محصول و یا خدمت، دلایل اهمیت، منحصر به فرد بودن و مزیت استفاده از آن و اینکه چرا با سایر محصولات و خدمات احتمالا مشابه متمایز است.
۴. تجزیه و تحلیل بازار
شامل تشریح بازار هدف، نیازها، گرایش‌ها و رشد بازار، کانال‌های توزیع، الگوهای رقابت و شرکای صنعت می‌باشد.
۵. استراتژی و جزییات اجرایی آن
شامل هرم استراتژی (بیان استراتژی، تاکتیک‌ها و برنامه‌ها)، ارزش‌های سازمانی، توانایی رقابت و کسب برتری، استرات بازاریابی  و استراتژی فروش می باشد.
۶. بررسی و تحلیل رقبا
شامل معرفی و بررسی رقبای مستقیم و غیر مستقیم می‌شود.
رقبای مستقیم شرکت‌هایی هستند که دقیقا کار شما را انجام می‌دهند.
رقبای غیر مستقیم شرکت‌هایی هستند که محصولات جایگزینی برای محصول شما ارایه می‌دهند.
۷. تیم مدیریتی
باید افراد کلیدی را که در هر بخش مدیریت سازمان همکاری دارن را معرفی نموده و دلایل اهمیت آن‌‌ها بیان شود.

• نیروی انسانی مورد نیاز (لیست تفکیکی کلیه پرسنل مورد نیاز بر اساس دسته‌بندی‌های تولیدی، تحصیلی، مهارتی، جنسی و رده‌های سازمانی)
• چگونگی استخدام و نگهداری نیروی انسانی (نحوه اعطای حقوق، پاداش و نحوه جبران خسارت و …)
• نمودار سازمانی
• مدیران اجرایی و مشاوران با ذکر سوابق و علت انتخاب و توانایی آن‌ها
• اعضای هیات‌مدیره، مدیرعامل و سهام‌داران به همراه درصد سهام هر کدام۸. الزامات و نیازهای تامین بودجه
  سرمایه‌گذاران مشتاق هستند که بدانند چه میزان سرمایه مورد نیاز شماست و این مبلغ در چه مواردی هزینه می‌شود و چگونه سرمایه و سود آن‌ها بازگشت می‌یابد. بنابراین این بخش برای سازمان بسیار مهم و ضروری است.
  ۹. بررسی‌های مالی طرح
  در این بخش از برنامه کسب و کار، تاریخچه مالی و برآوردهای مالی شما را برای آینده پوشش می‌دهد. در واقع به پشت سر و روبروی خود در طی ۳ تا ۵ سال نگاه می‌کنید که می‌تواند شامل بررسی موارد ذیل باشد:
• بودجه مورد نیاز
• وام بانکی
• دارایی‌های ثابت
• صورت‌حساب هزینه‌‌ها
• هزینه استهلاک
• جدول قیمت تمام شده
• جدول پیش‌بینی میزان درآمد
• تحلیل نقطه سربه‌سر
• پیش‌بینی میزان سود
• جدول سود و زیان
• ترازنامه
• جدول کل سرمایه مورد نیاز
• نمودار هزینه‌ها
• نمودار فروش
• نمودار سود
• تحلیل مالی و سودآوری

۱۰. پیوست‌ها
در این بخش می‌توانید مواردی که جنبه فنی قابل توجهی داشته و یا مرور ادبیات موضوع را بیان کنید.
۱۱. جداول و نمودارها
در پایان طرح تجاری جدولی از خلاصه و آیتم‌هایی که در سرمایه‌گذاری نقش تعیین کننده دارند و تصمیم‌گیری بر اساس آن‌ها صورت می‌گیرد آورده می‌شود.

برای مطالعه و آموزش بیشتر، روی «برنامه ریزی و طراحی کسب و کار» کلیک کنید.

هشت دلیل برای نوشتن یک برنامه کسب و کار

۱. برای فروش کالا
۲. برای بدست آوردن وام بانکی
۳. برای جلب توجه سرمایه گذار
۴. برای تشکیل اتحادیه‌های راهبردی
۵. برای کسب قراردادهای بزرگ
۶. برای جذب کارمندان کلیدی
۷. برای فروش یا خرید شرکت و تلفیق شرکت
۸. برای ایجاد انگیزش و متمرکز ساختن گروه مدیریتی

بخش‌های بوم مدل کسب‌وکار

۱.بخش‌های مشتریان Customer Segments

مشتریان، قلب هر مدل کسب‌وکاری را تشکیل می‌دهند. بدون مشتریان سودآور هیچ شرکتی نمی‌تواند در بلندمدت دوام آورد. به‌منظور برآورده کردن بهتر نیازهای مشتریان، شرکت ممکن است آنان را در بخش‌هایی جداگانه برحسب نیازهای مشترک، رفتارهای مشترک و سایر ویژگی‌ها گروه‌بندی کند.
بوم مدل کسب و کار ممکن است یک یا چند بخش بزرگ یا کوچک از مشتریان را تعریف کند. شرکت باید هوشیارانه تصمیم بگیرد که خواهان ارائه خدمت به چه بخش‌هایی و یا چشم‌پوشی از چه بخش‌هایی است. پس از اخذ این تصمیم، می‌توان مدل کسب و کار  را بر پایه درکی قوی از نیازهای خاص مشتری به‌دقت طراحی کرد.

۲. ارزش پیشنهادی Value Proposition

ارزش پیشنهادی دلیلِ ترجیح یک شرکت نسبت به سایر شرکت‌ها توسط مشتریان است. هر ارزش پیشنهادی متشکل از بسته‌ای منتخب از محصولات و یا خدمات است که نیازهای یک بخش خاص از مشتریان را برآورده می‌نماید. بنابراین ارزش پیشنهادی، مجموعه یا بسته‌ای از منافع است که شرکت به مشتریان پیشنهاد می‌دهد.

۳. کانال‌های توزیع Channels

کانال‌های توزیع و فروش، ارتباطی واسط میان شرکت با مشتریان آن می‌باشند. کانال‌ها نقاط تماس با مشتری هستند و نقش مهمی را در تجربه مشتری ایفا می‌کنند.

۴. ارتباط با مشتریان Customer Relationships

شرکت باید نوع رابطه‌ای را که می‌خواهد با هر بخش از مشتریان ایجاد کند، برای خود شفاف کند. گستره این روابط می‌تواند از ارتباطات حضوری تا خدمات پشتیبانی خودکار را در برگیرد. انگیزه‌های زیر می‌توانند پیش‌ران‌های ارتباط با مشتری باشند:
۱. جذب مشتری
۲. حفظ مشتری
۳. افزایش میزان فروش

۵. جریان‌های درآمدی Revenue Streams

اگر مشتریان قلب مدل کسب‌وکار باشند، جریان‌های درآمدی شریان‌های آن را تشکیل می‌دهند. شرکت باید از خود بپرسد که هر بخش مشتری واقعاً برای چه ارزشی تمایل به پرداخت پول دارد؟ درصورتی‌که شرکت به این سؤال پاسخ درستی دهد، قادر به ایجاد یک یا چند جریان درآمدی برای هر بخش مشتری می‌شود. هر جریان درآمدی ممکن است سازوکارهای قیمت‌گذاری مختلفی داشته باشد.

۶. منابع کلیدی Key Resources

هر مدل کسب‌وکاری به منابع کلیدی نیاز دارد. این منابع، شرکت را قادر می‌سازند تا ارزش پیشنهادی خود را خلق و ارائه نماید، به بازارها دست یابد، ارتباط با بخش‌های مشتری را حفظ کند و کسب درآمد نماید. بسته به نوع مدل کسب‌وکار، منابع کلیدی مختلفی موردنیاز است. منابع کلیدی می‌توانند فیزیکی، مالی، معنوی یا انسانی باشند. این منابع می‌توانند تحت تملک شرکت باشند، توسط شرکت اجاره شوند و یا توسط شرکای کلیدی تأمین شوند.

۷. فعالیت‌های کلیدی Key Activities

هر مدل کسب‌وکاری نیاز به تعدادی فعالیت کلیدی دارد. این فعالیت‌ها مهم‌ترین اقداماتی هستند که یک شرکت باید انجام دهد تا عملکرد موفقی داشته باشد. همانند منابع کلیدی، فعالیت‌های کلیدی نیز برای خلق و ارائه ارزش پیشنهادی، دست‌یابی به بازارها، حفظ ارتباط با مشتری و کسب درآمد ضروری می‌باشند و همچون منابع کلیدی، بسته به نوع مدل کسب‌وکار، فعالیت‌های کلیدی نیز متفاوت هستند.

۸. شرکای کلیدی Key Partners

شرکت‌ها به دلایل مختلفی برای خود شریک برمی‌گزینند و مشارکت‌ها، سنگ بنای بسیاری از مدل‌های کسب‌وکار می‌گردند. شرکت‌ها به‌منظور بهینه نمودن مدل‌های کسب‌وکار خود، کاهش ریسک یا کسب منابع، اقدام به ایجاد ائتلاف‌هایی می‌کنند.

۹. ساختار هزینه‌ها Cost Structure

• این جزء سازنده، مهم‌ترین هزینه‌هایی که حین اجرای یک مدل کسب‌وکار خاص ایجاد می‌شود را توصیف می‌کند. خلق و ارائه ارزش، حفظ ارتباط با مشتری و ایجاد درآمد، همگی با خود هزینه‌هایی به همراه دارند. پس از تعریف منابع کلیدی، فعالیت‌های کلیدی و مشارکت‌های کلیدی می‌توان چنین هزینه‌هایی را به‌سادگی محاسبه نمود.

• برای مطالعه بیشتر می توانید فایل PDF چگونه یک طرح کسب و کار خوب بنویسیم؟ را دانلود کنید.
• برای مطالعه بیشتر می توانید فایل PDF خلاصه کتاب خلق مدیریت کسب و کار را دانلود کنید.
• دانلود فایل PDF فارسی مدل  بوم مدل کسب و کار.
• دانلود فایل Excel فارسی مدل بوم مدل کسب و کار.

منبع: aryanaghalam.com