از طراحی بسته بندی تا صادرات محصولات

امروزه بسته بندی به عنوان یکی از مهم‌ترین بخش‌های بازار فروش محصولات معرفی می‌شود، چراکه رابطه مستقیمی با بازاریابی و فروش محصول دارد. در واقع این بسته بندی است که موجب می‌شود استراتژی بازاریابی محصول بر اساس آن نوشته می‌شود.

بسته بندی مناسب می‌تواند محصول را با استراتژی بازاریابی مرتبط سازد و به این ترتیب می‌توان گفت این موضوع یکی از مهم‌ترین عوامل در فروش و بازاریابی کالاها است.

یک بسته بندی مناسب مزایایی چون پیشبرد فروش و حفاظت و بهبود محصول را هم برای فروشندگان و هم برای مشتریان به همراه دارد زیرا می‌تواند انبار کردن و استفاده از کالا را ساده‌ترکرده و از فاسد شدن یا آسیب دیدن کالا جلوگیری نماید و در نهایت پیدا کردن محصول را برای مشتری ساده‌تر کرده و در عین حال، برند محصول را در نقطه فروش و حتی زمان استفاده تبلیغ کند.

بسته بندی، زبان مشترک خرید و فروش

امروزه بسته بندی صرفا یک محافظ کالا نیست کخ با طراحی گرافیکی به زیبایی بصری رسیده باشد. در واقع تولید‌کننده برای موفقیت در ارتباط دوطرفه خود با مخاطب هدف باید بتواند به زبان خریدار صحبت کند به همین دلیل هم می‌توان گفت بسته بندی حکم پیام فروشنده به خریدار را دارد. با این حال سوالی که پیش می‌آید این است که آیا یک تولیدکننده دارو می‌تواند به خریداران به زبان یک عطاری صحبت کند؟

واقعیت این است که حتی دو تولیدکننده در هر صنعتی که باشند هم نمی‌توانند با خریداران خود به یک زبان صحبت کنند. گاهی حتی یک تولیدکننده مجبور است متناسب با تفاوت‌های زمانی (ایام خاص سال) و مکانی (بازارهای جدید) زبان خود را تغییر دهد. بدیهی است که در آخرین مرحله صحبت اصلی بین طرفین در مورد هزینه محصول نهایی است، اما شکل ظاهری و نوع ساختار بسته بندی محصول، جرقه اصلی در ذهن مشتری را می‌زند.

در این بین باید بر این موضوع تاکید داشت که تعریف طراحی بسته بندی و شناخت اجزای آن برای یک دارو از یک ماده غذایی و حتی از یک وسیله آرایشی کاملا متفاوت است چون برای این محصولات نیازهای متفاوتی برای یک پروژه طراحی بسته بندی تعریف شده است و انتظارات گوناگونی برای آن‌ها وجود دارد. اما این موضوع باعث نمی‌شود که کارشناسان برای رسیدن به چارچوبی کلی در مورد بسته بندی به توافق نرسند.

در تعریف کلی «بسته بندی به معنی هنر و علم آماده سازی کالا برای جابه‌جایی، انبار، بازاریابی، فروش و ارسال آن به مشتری نهایی با کم‌ترین هزینه است».

این تعریف به عنوان یک تعریف استاندارد و قابل قبول در علم بسته بندی مورد تایید است اما این روزها در عمل شاهد هستیم که بسته بندی نه تنها حکم پیام فروشنده به خربدار را دارد، بلکه به نوعی بازاریاب و فروشنده خاموش نیز محسوب می‌شود.

تاثیر بسته بندی در بازاریابی

شواهد نشان می‌دهد که بازاریابی محص اگر با ولات و نشان دادن آن به مشتری و بیان مشخصات و ویژگی‌ها و همچنین نکات مثبت آن اگر با یک بسته بندی خوب همراه باشد، فروش محصول را بیشتر می‌کند. در واقع بسته بندی محصولات یکی از جذابیت‌های ظاهری است که می‌توان از آن در یک فرآیند بازاریابی موفق استفاده نمود.

اغلب مصرف‌کنندگان برای خرید یک محصول، بسته بندی های منحصر به فرد را ترجیح می‌دهند. در این میان مسایلی مانند آسان بودن حمل و نقل کالا با یک بسته بندی مناسب و یا اندازه مناسب بسته بندی محصولات که بتوان آن‌ها را بهتر نگهداری کرد از نکات مورد توجه مصرف‌کنندگان است.

بسیاری از بسته بندی ها حتی پس از استفاده از محتویات آن می‌توانند برای نگه‌داری وسایل دیگر مورد استفاده قرار گیرند، بنابراین نکات کوچک گفته شده به خرید بیشتر مخاطب هدف کمک می‌کند اما بسته بندی های نامناسب و نامطلوب، اغلب باعث می‌شود خرید کمتری انجام بگیرد.

یک بسته بندی خوب می‌تواند خود به خود به خرید مشتری کمک کند و باعث تشویق و برانگیختن علاقه آن‌ها به خرید محصول شود. تغییر رنگ و طراحی گرافیکی می‌تواند محصول را از دیگر محصولات مشابه در بازار جدا کند. همچنین داشتن اطلاعات کافی بر روی بسته بندی و پرداختن به جزییات باعث جذب مشتری می‌شود چون مصرف‌کننده‌گان اغلب به نوشته‌های روی محصول توجه می‌کنند و هرچقدر که یک برند توضیحات کامل‌تری را روی بسته بندی محصولات خود داشته باشد، ارزش بیشتری برای مشتریان قایل شده و او را بیشتر به خود جذب می‌کند.

در بازاریابی ممکن است از خود محصول و یا کاتولوگ آن نیز استفاده شود، اما هرچه طراحی خلاقانه‌تری به ساختار و گرافیک به محصول داده شود، می‌تواند به بازاریابی آن کمک کند و علت این است که بخشی از روند بازاریابی درباره معرفی محصول است. بنابراین خود محصول به تنهایی می‌تواند کیفیت خود را با بسته بندی بهتر و جذاب‌تر نشان دهد.

تاثیر بسته بندی در صادرات محصولات

یکی از مواردی که در صادرات کالاها بسیار تاثیرگذار است، نوع بسته بندی کالا است.

بسته بندی صادراتی با توجه به فرهنگ، قدرت خرید و سلیقه مردم کشور مقصد انتخاب می‌شود. موضوع مهم این است که بسته بندی مناسب است که محصول مورد نظر را هم از آسیب‌ها حفظ کند و هم باعث تغییر در کیفیت کالا نشود. اکثر کشورهای دنیا برای افزایش توان رقابت خود در بازارهای خارجی، از تولید و چاپ بسته بندی سود می‌برند. با این حال بسته بندی کالا نباید دارای قیمت فروش بالایی باشد بلکه باید به گونه‌ای طراحی شود که دسترسی به آن آسان بوده و همه مخاطبان جامعه هدف قدرت خرید آن را داشته باشند. در کنار این عوامل، قابلیت حمل و نقل راحتی داشته و از صدمات احتمالی کالا جلوگیری کند،

همچنین مطابق با استانداردها طراحی شود و قابلیت بازیافت‌پذیری داشته باشد و به محیط زیست آسیبی نزند.

در اصل برای صادرات یک محصول، یکی از رمزهای فروش  بالای آن را می‌توان بسته بندی استاندارد دانست. طراحی جعبه متناسب با کالا می‌تواند لذت خرید را افزایش دهد در نتیجه با کیفیت بودن جعبه‌ ها، کارتن ها و بسته بندی های خلاقانه یکی از بهترین و قدرت‌مندترین راه برقراری ارتباط با مشتری است.

صرف کردن هزینه برای بسته بندی شاید از نظر تولیدکنندگان مبلغی اضافه تلقی شود اما این کار نوعی سرمایه‌گذاری بلند‌مدت برای بازگشت مشتری به خرید محصولات مشابه است. در امر صادرات محصولات، با کمی هزینه بیشتر برای طراحی گرافیکی بسته بندی و کیفیت آن، می‌توان درآمد بیشتری را در درازمدت کسب نمود. همچنین اگر بسته بندی محصول به درستی انجام شده باشد، مشتریان زیادی را جذب می‌کند که در پی آن با بهبود بازاریابی و فروش همراه خواهد بود.

در صادرات محصولات، بسته بندی ابزاری برای تبلیغات تعریف شده است بنابراین می‌توان به طراحی گرافیکی و کیفیت آن به دید بهترین عامل برای ترغیب مشتری نگاه کرد. با این همه باید دید چه عواملی باید در طراحی بسته بندی مدنظر قرار گیرد تا به فروش بیشتر آن محصول کمک کند؟

نقش اصلی و اولیه که برای بسته بندی در نظر گرفته شده بود محافظت از محصول است اما زمانی که ما می‌خواهیم صادرات بسته بندی محصولات را انجام دهیم، قطعا اگر بسته بندی محکم و مقاوم باشد، جدا از اینکه مانع آسیب زسیدن به محصول می‌شود، صادرات و فروش محصول در بازار هدف را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد.

بنابراین ما نمی‌توانیم با بسته بندی محصولی که در کشور به فروش می‌رسانیم، آن محصول را صادر کنیم چون جامعه هدف متفاوت است، بنابراین ناگزیر هستیم که سبک طراحی گرافیک بسته بندی ها را تغییر دهیم. برای این تغییر هم لازم است که اطلاعات دقیقی از طراحی‌های بسته بندی محصول مورد نظر در کشور مقصد داشته باشیم و پس از آن بدانیم با چه تمایزی می‌توانیم بسته بندی جدیدی را طراحی کنیم که هم سلیقه مخاطب را در بر بگیرد و هم در قفسه فروشگاه‌ها باعث بهتر دیده شدن محصولات شود.

بسته بندی از دید مخاطب

همه ما در زندگی روزمره خود با بسته بندی های متنوعی سروکار داریم اما اگر از ما خواسته شود تا درباره آن توضیح دهیم، هریک برداشت متفاوتی نسبت به دیگری داریم به این صورت که نخستین چیزی که به ذهن می‌رسد این است که بسته بندی نقش محافظ و نگهدارنده محصول درون خود را ایفا می‌کند.

این تعریف با وجود این‌که مفهوم اساس بسته بندی را در خود دارد اما بعد نقش امروزی بسته بندی را در خود ندارد. بسته بندی در دنیای امروز نقش‌های مهم و متنوعی را ایفا می‌کند. در واقع امروزه بر خلاف دوران گذشته، بسته بندی عملکرد چند منظوره دارد.

در گذشته بسته بندی تنها برای حمل و محافظت محصول از خرابی یا شکسته شدن به‌کار می‌رفت اما امروزه، صنعت بسته بندی با ظهور تکنولوژی نقشی اساسی‌تر از محافظ محصور را بازی می‌کند و آن همان فروشنده خاموش است. به همین دلیل هم طراحی در بسته بندی نقش اساسی دارد.

تاثیر جامعه مخاطب هدف در طراحی بسته بندی

اولین موضوعی که در رابطه با بسته بندی و تاثیر آن بر فروش مطرح است، نگاه مشتری به گرافیک بسته بندی است. در یک هنگامی که در یک فروشگاه بزرگ برندهای مختلفی از یک محصول کنار یکدیگر در یک قفسه قرار می‌گیرند، طراحی خلاقانه بسته بندی است که نقش بازاریاب را بازی می‌کند. اولین موضوع تاثیرگذار در این نوع از بازاریابی، هم طراحی ساختار بسته بندی محصول است و هم طراحی گرافیکی بسته بندی. یعنی یک بسته بندی استاندارد و مناسب باید هردوی این ویژگی‌ها را داشته باشد؛ بدین ترتیب که هم از ساختار خوبی بخوردار باشد و هم طراحی جذابی داشته باشد.

نوع چیدمان عناصر بصری بر روی بسته بندی محصولات نیز یکی دیگر از عوامل موثر در بازاریابی و فروش است؛ این موضوع تاثیر بسزایی در فروش محصولات دارد البته که باید موارد مربوط به سلیقه مشتری و پرسونای مخاطب را نیز در نظر گرفت.

طراحان بسته بندی محصولات باید سلیقه مخاطبان را شناسایی کرده و با رعلایت استانداردهای بسته بندی، طراحی گرافیکی مربوط به آن را انجام دهند. استفاده از نرم‌افزارهای تخصصی گرافیکی و همچنین استفاده از دانش مدیریت رنگ در پیش از چاپ بسته بندی محصولات یکی از ملزومات برای طراحان بسته بندی می‌باشد.

بدون تردید سلیقه مخاطب در کشور ما برای یک محصول با سلیقه مخاطب در کشور دیگر برای همان محصول متفاوت است. به همین دلیل ممکن است بسته بندی طراحی شده برای یک محصول در یک کشور مورد استقبال مخاطبان قرار بگیرد اما همان بسته بندی در کشور دیگر مخاطب را جذب نکند. این نکته قابل ذکر است که همه موارد گفته شده به سلیقه مصرف‌کنندگان بر می‌گردد و طراحان بسته بندی باید مخاطب خود را کاملا شناخته و در واقع جامعه هدف را برای خود تعریف کنند،

آیا بسته بندی، فروشنده خاموش است؟

شکافی که بین طراحان گرافیک  کارفرمایان به‌وجود آمده است باعث شده که بسته بندی در کشور ما نتواند به گونه‌ای که باشد نقش بازاریاب خاموش را بازی کند. فراموش نکنیم مشتری اول بسته بندی محصول را می‌بیند، آن را انتخاب کرده و سپس امتحان می‌کند تا از کیفیت آن مطلع شود، به همین دلیل هم طراحی بسته بندی محصولات نقش بسزایی در فروش آن‌ها ایفا می‌کند.

مزایای بسته بندی

هر فردی که می‌خواهد کالایی را به فروش برساند به طور حتم به بازاریابی و تبلیغات نیاز دارد، اما اینگونه به نظر می‌رسد که بهترین تبلیغ، تبلیغی است که مشتری آن را همراه خود به خانه برده و جلوی چشمش قرار دهد.

به همین دلیل است که می‌توان گفت یکی از بهترین راهکارهای تبلیغاتی و با ارزش‌ترین نوع تبلیغات که بتوان در ذهن مخاطب جای گرفت، طراحی بسته بندی خلاقانه است. در واقع با یک‌بار هزینه برای طراحی ساختار و طراحی گرافیکی بسته بندی، می‌توان چند هدف را هم‌زمان دنبال کرد که اولین هدف در یک کسب و کار، برندسازی است. در اصل با ارایه بسته بندی مناسب برند، می‌توان محصول را به درستی به مخاطب هدف معرفی کرد.

همچنین می‌توان با درج اطلاعات بر روی بسته بندی محصول، انتخاب را برای مخاطب آسان‌تر کرد. بسته بندی وظیفه ذاتی خود را که هم نگهداری و محافظت از محصولات است به طور صحیح انجام می‌دهد، با این حال در‌صورتی‌که ساختار و طراحی بسته بندی خلاقانه باشد، می‌تواند تمایز محصول را نسبت به رقبا به نمایش گذاشته و از این طریق سهم بیشتری در بازار به‌دست بیاورد.