۱۲ ویژگی استاندارد بسته بندی مواد غذایی

انواع بسته بندی مواد غذایی چیست؟

امروزه انواع بسته بندی مواد غذایی در قلب صنعت مدرن بازاریابی قرار دارد و تعداد کمی از مواد هستند که بدون بسته‌ بندی مناسب به بازار عرضه شوند. این کار جهت مراقبت از مواد غذایی و محافظت از آن در برابر آسیب، آلودگی، فساد و حمله آفات صورت می‌گیرد. همچنین روش های بسته بندی مواد غذایی برای جلوگیری از دستکاری حین حمل و نقل، ذخیره سازی و خرده فروشی مواد غذایی انجام می‌شود. البته ناگفته نماند که بسته بندی مواد غذایی هزینه کالاهای به ظاهر اساسی را افزایش می‌دهد.

بسته بندی مواد غذایی به چه معناست؟

بسته ‎بندی علمی است که باعث می‌شود مواد برای مصرف کننده جذاب‌تر به نظر برسند. در عین‌حال مواد غذایی را تمیز و تازه نگه می‌دارد و مصرف آن را برای تهیه غذا آسان می‌کند.

روش های بسته بندی مواد غذایی

انواع روش های بسته بندی موادغذایی عبارت است از:

غذاهای کنسرو شده خانگی

یکی از قدیمی‌ترین و رایج‌ترین روش‌ها برای انواع بسته بندی مواد غذایی در منازل، استفاده از کنسرو خانگی است.

در این روش میوه‌ها و سبزیجات را در ظرف‌های شیشه‌ای قرار می‌دهند و با حرارت دادن آن‌ها درون قابلمه، در شیشه‌ها کاملا پلمپ و بسته می‌شود. این کار از ورود هوا به درون شیشه جلوگیری خواهد کرد و ماندگاری آن را افزایش می‌دهد.

منجمد کردن موادغذایی

یکی دیگر از انواع روش های بسته بندی مواد غذایی انجماد است.

هنگام منجمد کردن موادغذایی باید از تمیز بودن آن‌ها کاملا مطمئن بود. برخی از مواد برای منجمد شدن مناسب نیستند؛ مانند گوجه‌فرنگی. مگر اینکه این نوع از موادغذایی پخته و پوره شود تا به نقطه انجماد برسد.

کنسرو کردن مواد غذایی به صورت صنعتی

در اوایل از سرب برای پوشاندن قوطی‌ها و مهر و موم کردن درب قوطی‌ها استفاده می‌شد. اما متاسفانه این کار مرگ ومیر ناشی از مسمومیت غذایی را به دنبال داشت. مدتی بعد هم با بهبود فناوری، غذاهای کنسرو شده ایمن وارد بازار شدند.

حالا مواد قبل از قرار گرفتن در قوطی پخته می‌شوند تا آلودگی آن‌ها از بین برود. از جمله این موادغذایی می‎توان به گوشت سبزیجات و میوه‌ها اشاره کرد.

فناوری نانو برای بسته بندی

فناوری نانو یک نوآوری جدید در انواع بسته بندی تجاری مواد غذایی است. در این روش با استفاده از فناوری نانو، به منظور نازک‌تر کردن بسته بندی ها و زیست محیطی کردن آن‌ها استفاده می شود. این نوع بسته‌بندی، گازهای غذایی را کم کرده و سرعت فاسد شدن مواد را کاهش می‌دهد.

مزیت بسته بندی مواد غذایی چیست؟

به طور کلی صنعت بسته بندی مزیت‎های زیر را به همراه دارد:

• امکان زدن برچسپ: در این روش صنعت‌گران می‌توانند اطلاعاتی مانند مقدار محتویات، مواد تشکیل‌دهنده، محتوای تغذیه‌ای، دستور العمل‌های پخت‌وپز (درصورت لزوم) و ماندگاری را بر روی بسته بندی برچسپ گذاری کنند.
• افزایش ماندگاری: موادغذایی بسته بندی شده باید از زمان حمل و نقل در مراکز پردازش به فروشگاه‌ها و سوپرمارکت‌ها و حتی تا رسیدن این مواد به دست مصرف‌کننده سالم بمانند.
• بالا بردن ایمنی در بسته‌بندی: قبل از انتخاب و استفاده از یک نوع بسته بندی خاص، محققان باید مطمئن شوند که استفاده از آن برای غذای مورد نظر بی‌خطر است و به سلامت مصرف‌کننده آسیبی وارد نمی‌کند.

سایر مزیت‌های روش بسته بندی مواد غذایی عبارت است از:

• حمل‌ونقل آسان.
• محافظت و یکپارچگی محصول.
• برندسازی برای صنایع موادغذایی

بسته‌بندی مواد غذایی و ارتباط آن با مصرف کننده

رنگ‌ها و سبک بسته بندی نقش زیادی در تصمیم خرید مصرف کننده دارد. می‌توان از این روش برای انتقال پیام و جذب مخاطبان بیشتر و به شکل خاصی استفاده کرد. به عنوان مثال، شاید شما در حال فروش محصولات ارگانیک خود باشید و یا به طور انحصاری اقلام گیاهی می‌فروشید، حالا در قسمت برچسب و اطلاعات روی بسته بندی به مصرف‌کننده نشان می‌دهید که محصولات شما ارگانیک و گیاهی هستند.

این پیام‌ها می‌تواند باعث موفقیت کسب‌وکار شما و یا شکست آن شود. البته اگر به شکل حرفه‌ای استفاده کنید، قطعا در موفقیت تجارت‌تان نقش دارد. همچنین می‌توانید پیام‌ها را در طراحی بسته‌بندی خود نیز قرار دهید. این یک روش عالی برای ارتباط مصرف کننده با محصول شماست.

از سوی دیگر مغز به روش‌های مختلف نسبت به رنگ‌ها واکنش نشان می‌دهد. بنابراین رنگ و جنس بسته بندی را باید با دقت زیادی انتخاب کنید. طرح‌های بسته بندی باعث می‌شود محصولات شما برای مصرف کنندگان بیشتر قابل توجه باشد و به بازاریابی بیشتر محصول شما کمک زیادی کند.

منظور از بسته بندی اولیه و ثانویه چیست؟

• بسته‌بندی اولیه ضروری‌ترین شکل بسته بندی مواد غذایی است. این نوع بسته بندی در تماس مستقیم با محصول غذایی قرار دارد و آن را از باکتری‌ها یا ذرات خارجی محافظت می‌کند.
• بسته‌بندی ثانویه برای برندسازی و به‌عنوان یک اقدام اضافی برای محافظت از محصول غذایی استفاده می‌شود.

چرا از بسته بندی مواد غذایی استفاده می‌کنیم؟

برای محافظت از مواد غذایی و اطمینان از اینکه مشتریان می‌توانند محصول را شناسایی کنند، از بسته بندی استفاده می کنیم. بدون این کار نمی‌توانید محصولات غذایی خود را از سایر رقبای بازار متمایز کنید. همچنین تضمینی برای فاسد و منقضی بودن مواد غذایی شما وجود ندارد. پس از حذف بسته بندی مواد غذایی، ماندگاری و بهداشت یک محصول به شدت کاهش می‌یابد.

انواع بسته بندی مواد غذایی

انواع مختلف بسته بندی به اندازه و ماهیت محصول غذایی بستگی دارد. وقتی صحبت از بسته ‎بندی مواد غذایی می‌شود، امکانات متنوع است. امروزه از هر نوع بسته ‎بندی که تصور کنید، برای غذاها استفاده می‌شود. در ادامه چند نمونه از مواد بسته بندی را به شما معرفی می‌کنیم.

بسته‌بندی آسپتیک موادغذایی

این نوع از بسته بندی برای غذاهای استریل، مناسب است. اقلامی مانند تخم‌مرغ مایع، شیر، نوشیدنی‌های تهیه شده از شیر و سایر موادغذایی فرآوری شده، به نگهداری طولانی مدت نیاز دارند.

بسته‌های آسپتیک با ترکیبی از کاغذ، پلی‌اتلین و آلومینیوم ساخته می‌شوند و حاوی یک لایه داخلی محکم از پلی‌اتیلین هستند.

بسته ‎بندی کاغذی

بسته‌بندی با کاغذ به دلیل هزینه کم و قابلیت چاپ عالی، انعطاف پذیری بالا و قابلیت بازیافت آن طرفداران بسیاری دارد. اما یکی از ایرادهای بسته بندی کاغذی، حساسیت بالای آن به رطوبت است.

شیشه‌ها

یکی دیگر از قدیمی‌ترین انواع بسته بندی مواد غذایی استفاده از شیشه است. شیشه هیچ واکنشی با مواد غذایی درون خود انجام نمی‌دهد و طعم محصول را کاملا حفظ می‌کند. همچنین بسته ‎بندی با شیشه مزیت نداشتن بو و کاملا بهداشتی بودن را نیز دارد. از سوی دیگر به دلیل شفاف بودن شیشه، به مصرف‌کننده اجازه روئیت مواد غذایی را می‌دهد. اما شیشه دارای معایبی مانند وزن زیاد، حساس به حرارت و شکستن است.

بسته ‎بندی با سینی‌

نوعی از سینی که دارای سطحی صاف با لبه‌های برجسته است، به منظور نگه‌داشتن محصول کاربرد دارد. سینی‌ها از مواد مختلفی مانند مقوا ساخته شده‌اند. گوشت‌ها، دانه‌های گیاهی و نوشیدنی‌ها را درون آن می‌گذارند تا به راحتی حمل شوند.

کیسه

کیسه‌ها، یکی از رایج‌ترین انواع بسته بندی مواد غذایی هستند. معروف‌ترین میان وعده‌ها را در درون این کیسه‌ها قرار می‌دهند و از قسمت پایین و بالا، پرس می‌کنند. این کار باعث می‌شود تا مواد غذایی از محیط، هوا و آلودگی در امان بماند. برای مثال می‌توان به میان وعده‌هایی مانند چیپس، چوب‌شور و میوه‌های خشک، آجیل و …. اشاره کرد.

جعبه

آسان‌ترین شیوه حمل‌و‌نقل یک محصول، استفاده از جعبه است. این جعبه‌ها از فلز، تخته، فیبر و چوب ساخته می‌شوند. پیتزاهای یخ‌زده، غلات، کراکر، میان وعده‌ها و … از جمله مواردی هستند که در جعبه بسته بندی می‌شوند.

قوطی‌های موادغذایی

یک روش عالی برای نگهداری و حمل‌ونقل راحت مواد غذایی، استفاده از قوطی‌هاست. بیشتر قوطی‌ها از فولاد یا سایر فلزات نازک ساخته می‌شوند. این نوع بسته بندی برای غذا، مربا، کمپوت، نوشابه ها و … به کار می‌روند. از امتیازات این قوطی‌ها می‌توان به نفوذ ناپذیری، مقاومت بالا در برابر محیط و دما اشاره کرد. اما امروزه قوطی‌ها بیشتر از شیشه، برای کنسرو کردن مواد غذایی استفاده می‌شود.

کارتن

از کارتن بیشتر برای بسته بندی مواد غذایی خشک استفاده می‌کنند. این متریال نسبتا از کاغذ ضخیم‌تر و سنگین‌تر است و به همین دلیل در مراقبت از موادغذایی بهتر عمل می‌کند. کارتن بیشتر به‌عنوان بسته بندی ثانویه که در تماس مستقیم با محصول نیست، استفاده می‌شود.

شناخته‌شده‌ترین نوع کارتن، کارتن تخم مرغ است که به شکل تخم مرغ در آورده می‌شود تا در زمانی که محصول غذایی متحرک است، از آن محافظت کند. همچنین کارتن‌های آسپتیک نیز در این دسته قرار می‌گیرند. برای مثال می‌توان به کارتن شیر، آبمیوه و سوپ اشاره کرد تا از فاسد شدن آن‌ها جلوگیری شود.

پلیمرهای بسته‌بندی

مقاومت مکانیکی بالا، وزن پایین، شکل پذیری راحت، تولید آسان و به صرفه بودن باعث مورد توجه قرار گرفتن بسته بندی پلیمری شده است.

همانطورکه می‌دانید، بسته بندی محصولات غذایی و لیبل های استفاده شده بر روی آن‌ها، علاوه بر شرایط عمومی حاکم بر صنعت بسته بندی، شرایط خاص خود را نیز دارد. صنعت بسته بندی مواد غذایی نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا گسترده است و از جمله صنایعی‌ است که سبک زندگی مدرن به آن نیاز فراوان دارد.

قابل ذکر است علاوه بر اینکه کالا برای نگهداری، توزیع و بازاریابی بسته بندی محصولات غذایی آماده می‌شود، با مسئله‌ای به نام بهداشت بسته بندی مواجه هستیم. شاید رعایت بهداشت در تمامی حوزه‌های بسته بندی، مانند بسته بندی مواد غذایی، بسته بندی های دارویی و چه غیر از آن، عاملی است که باید مورد توجه قرار گیرد، اما در زمینه بسته بندی مواد غذایی اهمیت ویژه‌ای را باید قایل شویم چراکه با سلامت مردم جامعه سرو کار داریم.
بنابراین کاملا منطقی است که بسته بندی حبوبات و خوراکی های خشک مثل چیپس و بیسکوییت، پروتکل و روند بهداشتی سخت‌گیرانه‌تری نسبت به بسته بندی محصولات الکترونیکی یا کاغذی داشته باشد.
در ادامه به ویژگی‌هایی که بسته بندی مواد غذایی باید در خود داشته باشند، می‌پردازیم و پس از آن پراکندگی جغرافیایی شرکت‌ها و کارخانه های بسته بندی در ایران را بررسی می‌کنیم. در انتها نیز به نقش و جایگاه بسته بندی در ترغیب مشتری به خرید محصول می‌پردازیم.

اصول طراحی بسته بندی مواد غذایی

امروزه بسته بندی بیش از هر چیز دیگر در کمپین‌های تبلیغاتیِ فروش محصول اهمیت پیدا کرده و اینگونه که به نظر می‌رسد، قرار نیست به این زودی‌ها از میان برداشته شود. بسته بندی در فروش محصولات متنوع تاثیر خاص خود را دارد اما وقتی صحبت از بسته بندی مواد غذایی می‌شود، طراحی ساختار و طراحی گرافیکی بسته بندی مواد غذایی یک ضرورت قطعی محسوب می‌شود.

فراتر از طراحی بسته بندی مواد غذایی، برندسازی در حوزه مواد غذایی همیشه با دیگر زمینه‌ها متفاوت بوده است. در حوزه مواد غذایی تمرکز و رقابت بر سر تحریک نیازهای طبیعی است. طراحی گرافیکی روی بسته بندی مواد غذایی می‌تواند حتی از فاصله دور در قفسه فروشگاه به سادگی میل به إذا خوردن در مخاطب را تحریک کند و یا او را به کل بی‌میل نماید. برای اینکه مطمئن شوید بسته بندی شما از نوع اول است به مطالعه این مطلب ادامه دهید تا شما را با ۵ اصل و نکته ضروری طراحی بسته بندی مواد غذایی آشنا کنیم. اما قبل از آن باید درباره اهمیت طراحی بسته بندی مواد غذایی کمی بیشتر توضیح دهیم.

چرا بسته بندی مواد غذایی تا این اندازه اهمیت دارد؟

بسته بندی در مواد غذایی (food packaging) چند هدف اصلی را دنبال می‌کند. از حفاظت فیزیکی محصول گرفته تا جلوگیری از خرابی و یا منقضی شدن محصول تا بکارگیری آن به‌عنوان ابزاری موثر در بازاریابی و فروش محصول.

اگر بسته بندی از این اهداف دور شود، محصول نهایی نه تنها موفق به جذب مشتری جدید نمی‌شود، بلکه حتی ممکن است مشتری‌های فعلی را به مرور از دست دهد.

فارغ از نگهداری و محافظت از محصول، طراحی بسته بندی هویت محصول و اولین چیزی است که مشتری از آن می‌بیند. به همین علت است که یک بسته بندی نامناسب هرگز نمی‌تواند چهره خوبی از محصول را در ذهن مخاطب به جا گذاشته و او را ترغیب به خرید کند.

در ادامه به ۵ اصل مهم در طراحی بسته بندی محصولات غذایی اشاره می‌کنیم:

محصول خود را به طور شفاف و صادقانه عرضه کنید

در محصولات غذایی، مشتری‌های وفادارتان عمدتا خریداران اصلی شما هستند و تاثیر مستقیم و غیر مستقیم زیادی در رشد کلی برند دارند. اما چنین مشتریانی یک شبه شیفته شما نمی‌شوند. برای جلب وفاداری مشتری مواردی مانند کیفیت بالای محصول، ارائه قیمت مناسب و برندسازی اصولی، همگی تاثیرگذار هستند اما همه آن‌ها با صداقت برند؛ دارای معنا و مفهوم می‌شوند.

برای مثال وقتی که شما محصولی با قیمت پایین‌تر از رقبا عرضه می‌کنید اما برای نشان دادن کیفیت و فروش بیشتر، از عکس‌های غیر واقعی و تکراری با کیفیت پایین در بسته بندی خود استفاده می‌کنید، نه تنها ارزش جدیدی خلق نکرده‌اید بلکه مشتری را از خود بی اعتماد کرده‌اید. این نکته را به یاد داشته باشید که یک طراحی بسته بندی فریبنده، طول عمر تکرار خرید مشتری را کاهش می‌دهد و به نام برند شما را در ذهن مخاطب بی‌اعتماد جلوه می‌دهد.

پس اگر به دنبال یک رابطه خوب و ارزشمند با مشتری خود هستید، صداقت را در اولویت کار خود قرار دهید.

در انتخاب جنس و متریال بسته بندی خود دقت کنید

طراحی بسته بندی مواد غذایی شما اهمیت زیادی دارد اما بدون متریال ومواد اولیه درست، هیچ‌وقت نمی‌تواند ظاهری دلنشین و جذاب را برای مخاطب ارایه دهد. خوش‌بختانه شما در بسته بندی محصولات غذایی گزینه‌های محدودی ندارید اما مسئله انتخاب متریالی است که کالای شما را از نظر ظاهری جذاب کند، تازگی محصول غذایی را نشان داده و از آن محافظت کند. همچنین این نوع بسته بندی باید با بودجه شما سازگار بوده و نسبت به ارزش محصول معقول باشد.

برای مثال برای طراحی بسته بندی خشکبار معمولا به جای جعبه های مقوایی از سلفون و بسته بندی ‌های پلاستیکی استفاده می‌شود تا علاوه بر حفظ زیبایی، در هزینه‌های بسته بندی صرفه جویی شود.

تاثیر رنگ درطراحی بسته بندی مواد غذایی

رنگ‌ها بیش از هر المان دیگر در طراحی بسته بندی محصولات غذایی، القا کننده احساسات بوده و می‌توانند با بهترین یا در عین حال بدترین مضمون در بسته بندی ظاهر شده و با مخاطب ارتباط بگیرند. مخاطبان نیز در میان محصولات مختلف، آن محصولی را انتخاب می‌کنند که با آن‌ها ارتباط خوبی گرفته باشد. شما نیز به‌عنوان کسی که قصد افزایش فروش محصول خود را دارید، باید در رنگ بسته بندی خود به سه مورد اصلی توجه داشته باشید:

حس و حال محصول را نشان دهید

اگر محصول شما پسته است، رنگ‌های قرمز و سبز که بخشی از رنگ خود محصول هستند بهتر از هر رنگ دیگری می‌توانند معرف محصول باشند.

تمایز خود را به نمایش بگذارید

به یاد داشته باشید که بسته بندی هایی برنده هستند که بین رقبای دیگر در قفسه فروشگاه گم نشده به سادگی به چشم بیایند. فراموش نکنید که رنگ بسته بندی علاوه بر معرفی محصول شما، ماهیت برند شما را نیز تعیین می‌کند. به‌عنوان مثال هویت رنگ قرمز و آبی نوشابه‌های کوکاکولا و پپسی را در نظر بگیرید. از دید ما ایرانی‌ها رقابت این دو برند جهانی از رقابت بین تیم‌های فوتبال پرسپولیس و استقلال کمتر ‌نیست.

به مشتری فکر کنید

تمرکز شما باید به بازار و مخاطبان هدفتان باشد. شناسایی جنسیت، سن، وضعیت اقتصادی آن‌ها و حتی نیاز و انگیزه‌شان به برندسازی و فروش شما کمک زیادی خواهد کرد.این اطلاعات را می‌توانید با یک فرآیند تحقیقات بازار به صورت آنلاین و آفلاین، به‌دست آورید.

شفافیت همیشه اولویت است

یکی از مواردی که بیشتر تولید کنندگان بسته بندی های مواد غذایی در آن ضعف دارند، نشان دادن وضوح و شفافیت است. برند های مواد غذایی اغلب با استفاده زیاد از عکس، متون و پترن های مختلف، بسته بندی را از هدف و تمرکز اصلی خود دور می‌کنند و به همین دلیل در جلب توجه مخاطب شکست می‌خورند.

بسته بندی نیز برای جلب توجه تنها ۳ ثانیه زمان دارد. طراحی گرافیکی این بسته بندی باید در طی این زمان خود را به صراحت معرفی کرده و علاوه بر نشان دادن ارزش محصول، اعتبار برند آن را نیز اثبات کند.

برخلاف چیزی که شاید تصور کنید این شفافیت است که عمق طراحی بسته بندی شما را بیشتر کرده و تمرکز مخاطب را به سمت پیام اصلی بسته بندی هدایت می‌کند.

دسترسی و مصرف آسان را فراموش نکنید

همه می توانند جذب یک بسته بندی زیبا شده و حتی ترغیب به خرید محصول شوند، اما آیا قرار است مخاطبان ما یک تجربه خرید لذت‌بخش داشته باشند یا احساس کنند که فریب خورده‌اند؟ پاسخ به این سوال تا حد زیادی به کاربرد بسته بندی و سهولت دسترسی به محصول داخل آن بستگی دارد.

مخاطب زمانی یک تجربه منحصر به فرد را تجربه می‌کند که بسته بندی به تنهایی توانسته باشد برای او ارزش جدیدی خلق کرده باشد. این بسته بندی دیگر نیازی به تلاش برای جذب مشتری نداشته و مشکلی در جلب اعتماد مشتری نیز نخواهد داشت.

ویژگی های استاندارد بسته بندی مواد غذایی

پیش از اینکه به ویژگی های بسته بندی مواد غذایی بپردازیم، ابتدا باید بررسی کنیم، این نوع از بسته بندی ها چه مشخصه‌هایی  را باید داشته باشند. در زیر به شرایط یک بسته بندی استاندارد اشاره می‌شود:

• قابلیت پذیرش چاپ بر روی بسته بندی
• قابلیت استفاده در ماشین های لفاف
• قابلیت دوخت در حرارت روی بسته
• شکل پذیری به کمک باد یا خلا یا فناوری های حرارتی

بسته بندی مواد غذایی علاوه بر این موارد، نیازمندی ها و شرایط خاص دیگری هم باید داشته باشد که در زیر به آن‌ها اشاره شده است:

• شفافیت و درخشش سطح بسته برای رضایت و جلب نظر مشتری
• کنترل در انتقال رطوبت و بخار آب
• کنترل در انتقال سایر گاز ها مانند دی اکسید کربن، اکسیژن و نیتروژن
• تحمل تغییر درجه حرارت هنگام انبارداری، جا‌به‌جایی و فروش
• نبود مواد سمی در جنس بسته بندی
• ارزان و به صرفه بودن بسته بندی
• مقاومت در مقابل ضربه و فشارهای خارجی
• دستگاه بسته بندی محصولات غذایی

در برخی از بسته بندی ها شاهد هستیم که معمولا بخشی از بسته بندی محصولات غذایی شفاف است و در آن از طلق، پلاستیک و یا لیبل شیشه ای پشت چسب دار استفاده می‌شود. چرا که مشتریان خرید محصولات غذایی علاقه دارند داخل بسته بندی را دیده و محصولی که در آن قرار داده شده را بررسی کنند و از کیفیت آن مطمئن شوند.

در برخی از مواد غذایی مانند گوشت، اگر بخش کمی از محصول شفاف باشد، امکان دارد منجر به نارضایتی مشتری شود، اما در برخی محصولات دیگر مانند شیر، آرد، برنج یا حتی خشکبار، نمایش تنها بخش کوچکی از محصول داخل بسته بندی کفایت می‌کند. این مسئله در مورد بسته بندی هایی مانند چیپس،  بسیکوییت و خوراکی‌های خشک، ضرورت چندانی ندارد، هرچند که بسته بندی های زیادی وجود دارد که در بخش‌هایی از خود شفافیت را حفظ کرده‌اند. در بسته بندی این نوع از خوراکی‌های خشک، بیشتر مسئله بر سر جلوگیری از ورود رطوبت و بخار آب به داخل بسته بندی است.

الزامات بسته بندی مواد غذایی

برای هر کدام از نیازهایی که صنعت بسته بندی مواد غذایی به آن احتیاج پیدا می‌کند، دستگاه و ماشین‌‌آلات یا یک فن‌آوری در نظر گرفته شده است. هر کدام از انواع مواد غذایی، ویژگی منحصر به فرد خودش را دارد که در نتیجه نیاز به طراحی بسته بندی خاصی هم پیدا می‌کند که بتواند تمام مشخصه‌های یک بسته بندی استاندارد را نیز داشته باشد. این فن‌آوری‌ها در زیر معرفی شده‌اند:

• ورق‌های جذب کننده اکسیژن برای کند کردن فرآیند اکسیده شدن چربی‌ها در محصولاتی که چرب هستند.
• ورق‌های خوراکی عایق بین محصولات داخل بسته بندی برای کند کردن روند انتقال رطوب بین اجزای تشکیل دهنده یک ماده غذایی درون بسته که هر کدام فعالیت شیمیایی متفاوتی دارند.
• ورق‌های جذب کننده دی اکسید کربن.
• ورق‌های جذب کننده بوی نامطبوع، چه از بیرون بسته به داخل و چه برعکس آن.
• ورق‌های حساس به مایکرویو که در صورت افزایش دما و گرم شدن محیط باد کرده و مواد غذایی داخل بسته بندی را حرارت می‌دهد. این ورق ها در بسته بندی موادی مثل سیب زمینی نیمه آماده، نان‌های صنعتی و نیمه صنعتی و یا ذرت نیمه آماده کاربرد دارند و نشانگر انجام فرآیند مایکرویو روی این بسته بندی ها چاپ شده است.
• ورق‌های منتشر کننده بخار آب درون بسته بندی به بیرون.

غیر از موارد گفته شده معمولا روی بسته بندی های محصولات غذایی اطلاعات مهم و ضروری مبنی بر نحوه نگهداری کالا، طراحی و چاپ شده که شامل دمای لازم برای نگهداری از محصول (مثل مکان خشک و خنک، یا در یخچال، یا به دور از نور خورشید) می‌شود. گاهی هم هشدارهایی مبنی بر نگهداری نامناسب محصول روی بسته بندی طراحی و چاپ می‌شود که نشان می‌دهد در صورت فشار یا ضربه یا سوراخ بودن بسته بندی، محصول داخل آن دیگر قابل استفاده نیست یا مثلا باید دور از دسترس کودکان نگهداری شود.

بهترین کارخانه های بسته بندی محصولات غذایی در ایران

صنعت بسته بندی در ایران بسیار پراکنده است و این مسئله در حالیکه چالش‌هایی را برای متصدیان و مسئولان این بخش به وجود آورده، مزایایی هم به همراه داشته است. در ایران، کارخانه‌های تولید بسته بندی زیادی فعالیت می‌کنند که به بخش‌های زیر قابل تقسیم است:

• کارخانه یا واحد تولیدی بسته بندی کارتن
• مجتمع‌ های چاپ بسته بندی و چاپخانه ها
• فروشندگان یا تولید کنندگان ماشین آلات و دستگاه های بسته بندی
• کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی جعبه های بسته بندی
• تولید کنندگان ظروف پلاستیکی
• تولید کنندگان ظروف فلزی
• تولید کنندگان ظروف شیشه ای
• کارخانه های بسته بندی های پلاستیک

با توجه به تمرکز بیشتر سرمایه‌داران و تولیدکنندگان ایرانی در پایتخت، حضور حداکثری آن‌ها در این محدوده از کشور قابل پیش‌بینی و طبیعی به نظر می رسد. بسیاری از کارخانه های صنایع بسته بندی در همه بخش‌ها، در استان تهران راه‌اندازی شده و فعالیت می‌کنند. همچنین تعداد زیادی از این واحدهای تولیدی بسته بندی در حد فاصل مسیر تهران تا قزوین و در ادامه آن رشت و در نهایت تبریز مستقر هستند.

از این نکته نباید قافل شد که پس از تهران و محدوده جغرافیایی پایتخت، کارخانه و واحدهای تولیدی صنعت بسته بندی در مناطق جنوب کشور بیشتر از همیشه مورد نیاز است. در این مناطق، تولیدات کشاورزی زیاد است و در نتیجه نیاز أساسی به بسته بندی محصولات مواد غذایی بیش از پیش احساس می‌شود.

پر رونق‌ترین منطقه از نظر تولید بسته بندی (نه فقط بسته بندی محصولات غذایی) را می‌توان شمال کشور دانست. از استان‌های خراسان شمالی گرفته تا استان‌های مجاور دریای خزر و شمال آذربایجان، همگی فعالیت خوبی در زمینه تولید بسته بندی دارند. هرچند که استان‌های شمالی کشور که بخاطر نزدیکی با دریا رطوبت بالایی دارند، روند رشد بسیار کندی را در بسته بندی طی کرده‌اند.

استان خراسان شمالی هم با اینکه در تولید و چاپ أنواع بسته بندی فعال است و مواد غذایی چون زعفران و سایر محصولات کشاورزی همیشه خواهان صنعت بسته بندی در این بخش بوده، اما از فرصت موجود برای پیشرفت و بروز خلاقیت استفاده نکرده و روند رشد کندی دارد، البته ناگفته نماند که فعالیت برخی کارخانه های بسته بندی دولتی یا غیرخصوصی هم در این منطقه جغرافیایی بی تاثیر نبوده است.

بخش شمال غربی کشور هم به علت مجاورت با ترکیه و رونق مسیر صادرات از این مرز پیشرفت خوبی در زمینه بسته بندی محصولات داشته‌اند و آینده روشنی دارند. در مقابل بخش جنوب شرقی کشور عملا فعالیتی در زمینه بسته بندی ندارد و برنامه و استراتژی برای سرمایه‌گذاری در این بخش هم انجام نمی‌شود.

به صورت کلی می‌توان به آینده صنعت بسته بندی در ایران امیدوار بود. با افزایش تولید محصول چه غذایی و چه غیر از آن در کشور، تقاضا برای بسته بندی کالاها در کشور نیز افزایش پیدا می‌کند و بهتر است پیش از هر چیز نظارت و مدیریت در این صنعت افزایش پیدا کند تا روند رشد آن در مسیر درست خود طی شود و پیشرفت با نگاهی کارشناسی انجام گیرد.

بسته بندی محصول و ترغیب مشتری به خرید

اولین موردی که هنگام خرید، مشتری را جذب می‌کند بسته بندی محصول است. نوع و جنس بسته بندی و طراحی گرافیکی آن می‌تواند خلاقانه بوده و مشتری را به خرید محصول ترغیب کند، البته کیفیت کالا نیز نقش مهمی در فروش دارد. در این بخش می‌خواهیم بررسی کنیم که چه فرآیندهایی را اجرا کنیم تا بسته بندی محصول به عنوان مبلغ برای شرکت عمل کرده و معرف برند در بازار‌ برای فروش بیشتر باشد.

بسته بندی محصولات نیاز اولیه هر کسب و کاری می‌باشد، زیرا در مرحله اول بسته بندی محصول را از آسیب‌های محیطی حفظ کرده و در مرحله بعد نوعی بازاریاب برای محصول به حساب می‌آید، پس باید این بسته بندی به نحوی انتخاب شود که بتواند معرف محصول در بازار باشد. اولین موردی که هنگام خرید مشتری را جذب می‌کند بسته بندی محصول است.

اهمیت برندسازی در بسته بندی محصول

خود را به جای مشتری تصور کنید، چه بسته بندی نظر شما را به خود جلب می‌کند؟

مطمئناً بسته بندیی که حس کنید برای آن وقت و هزینه صرف شده می‌تواند جذابتر باشد تا اینکه یک بسته بندی بدون هیچ طرح و رنگی به بازار عرضه شود. اگر بسته بندی محصول برایتان اهمیت داشته باشد، این حس ارزشمند بودن به مخاطب نیز القا می‌شود و مشتری احساس می‌کند برایش ارزش و اهمیت قائل بوده‌اید؛ و مطمئناً هر بار که به فروشگاه برود به دنبال محصول شما در قفسه‌ها می‌گردد تا مجددا آن را خریداری نماید؛ بنابراین در می‌یابیم که چقدر یک بسته بندی می‌تواند در ماندگاری برند در ذهن مشتری و وفادار کردن او برای خرید مجدد تأثیر گذار باشد.

جنس بسته بندی محصول و تأثیرش بر فروش و برندینگ

در ابتدا باید ساختار بسته بندیی برای محصول بگونه‌ای انتخاب شود که متناسب با آن باشد، یعنی با دانستن ابعاد و وزن محصول، بسته بندی مناسب برایش تهیه نماییم. اگر بسته بندی که انتخاب می‌شود کیفیت پایینی داشته و به سرعت معیوب شود، حتما محصول آسیب دیده و سالم به دست مشتری نمی‌رسد.

انتخاب یک بسته بندی محکم و مقاوم، گام اول در تهیه بسته بندی می‌باشد. بسته بندی‌ها، پوششی هستند که در انواع مختلف ارائه می‌شوند مانند شیشه‌ای، فلزی، پلاستیکی، ولی امروزه بسته بندی هایی مورد توجه قرار می‌گیرند که دوستدار محیط زیست بوده و آسیبی به آن نرسانند. این بسته بندی ‌ها شامل جعبه‌ های کارتنی و مقوایی می‌شوند که انتخاب هر یک از این بسته بندی ‌ها به وزن محصول، ابعاد آن و نظر مشتری بستگی دارد. قیمت هر یک از جعبه های مقوایی که انتخاب می‌شود، به جنس و کیفیت ورق مصرفی بستگی دارد.

شعار تبلیغاتی بر روی بسته بندی محصول

یکی از راه‌هایی که می‌توانید برند خود را به مردم معرفی کنید، بکار بردن تگ یا شعاری متناسب با محصول است. در یک جمله و با چند کلمه محصول را به مخاطب معرفی نمایید. اگر این شعار یا تگ بطور مستقیم نباشد اثر بهتری دارد، به عنوان مثال در طراحی بسته بندی محصولات مواد غذایی، خوشمزگی، حس لذت بردن از طعم خوب و موارد مشابه را بیان کنید بطوریکه این حس به مشتری نیز القا شود و مایل به خرید محصول گردد. با استفاده از شعار و تگ بر روی بسته بندی، برند شما در ذهن مخاطب باقی می‌ماند و شما می‌توانید به همین سادگی برند‌سازی کنید.

طراحی نشان تجاری بر روی بسته بندی محصول

وقتی محصولی را عرضه می‌کنید یعنی آن محصول متعلق به شماست و با یک نام و نشان، خود را معرفی می‌نمایید پس باید برای محصولتان یک نام تجاری مناسب انتخاب کنید؛ نام و برندی که بر روی بسته بندی حک شود و مشتریان آن را ببینند. سعی کنید نشان تجاریتان متمایز باشد. طرحی که فقط مختص شما بوده و در ذهن مشتری باقی بماند. با این کار بسته بندی همیشه تبلیغی برای کالای شما در هر نقطه از جهان خواهد بود و شما همواره با آن برند شناخته خواهید شد.

به کار بردن طرح و رنگ متناسب با محصول

طراحی گرافیکی مناسب، گزینه مهمی در تولید انواع بسته بندی می‌باشد، زیرا این طرح و رنگ است که سبب دیده شدن بسته بندی می‌شوند. باید از ایده‌ها و المان‌های گرافیکی مناسب استفاده کرد که در عین به روز و مدرن بودن، برای مشتری جذاب باشند.

طراحی گرافیکی اهمیت زیادی در بسته بندی دارد. بکار بردن طرحی مفهومی در ارتباط با محصول ایده خوبی می‌باشد. در هنگام طراحی، می‌توان از نشان یا نمادی درباره محصول استفاده نمود به نحوی که مشتری تا حدودی از محتوی داخل بسته بندی مطلع شود. این کار مشتری را به خرید بسته بندی محصول مورد نظر ترغیب می‌کند.

بسته بندی را رقابتی کنید

ممکن است محصولات زیادی مشابه به محصول شما در بازار وجود داشته باشد، پس باید به این فکر شود که چگونه با آن‌ها رقابت کرده و بتوان بازار فروش را در دست گرفت. بسته بندی در اینجا می‌تواند کمک زیادی انجام دهد، البته در مرحله اول این کیفیت محصول است که مشتری را جذب می‌کند، چه بسا بسته بندی شیک و مناسب تهیه کنید، ولی محصولتان بی‌کیفیت باشد.

مطمئناً برای اولین بار مشتری محصول شما را خریداری می‌کند، ولی با دیدن کیفیت نامناسب دیگر این خرید را تکرار نخواهد کرد، پس برای رقابت با دیگر تولیدکنندگان و فروشندگان، اول کیفیت مناسب محصول و بعد بسته بندی آن مهم می‌باشد.

برای بازار رقابتی از ایده‌های جدید و نو استفاده کنید، سنت شکنی کرده و با بسته بندی خلاقانه محصول خود را متمایز کنید. از شکل‌ها و نمونه‌های جدید برای بسته بندی محصولات استفاده نمایید. بسته بندی استاندارد و جذاب سبب می‌شود تا محصولات به چشم آمده و مشتریان زیادی جذب کند.

نتیجه گیری

بسته بندی می‌تواند یکی از مهمترین موارد در شناخته شدن برند شما ‌باشد پس باید در انتخاب و تهیه آن دقت نمایید. هر چقدر شناخته شدن محصولتان برایتان اهمیت دارد، به همان میزان بسته بندی باید برایتان مهم باشد. با بکار بردن نکاتی که در این مقاله گفتیم تا حدود زیادی می‌توانید محصول خود را به مشتری معرفی کرده و آن را در ذهن مشتری ماندگار کنید با بسته بندی مناسب، مشتری اعتماد بیشتری به محصول شما پیدا خواهد کرد و به این صورت می‌توانید برند خود را تبلیغ نمایید تا در بازار‌های داخلی و خارجی شناخته شده و فروشتان بیشتر شود.

با وجود اهمیت و نقش کلیدی که روش های بسته بندی مواد غذایی امروزه در دنیا ایفا می‌کند، همه کسب و کارها در صنعت غذایی به چاپ جعبه و بسته بندی نیاز دارند. ضایعات این بسته‌بندی‌ها نه تنها یک مشکل اقتصادی و اجتماعی است، بلکه یک موضوع چالش برانگیز زیست محیطی هم محسوب می‌شود. بسته بندی مواد غذایی مانند یک شمشیر دو لبه است که اگر به درستی انجام شود، به رونق کسب و کار کمک زیادی می‎کند.